A wszystko zaczęło się od Burbonów.
autor:
Krzysztof Kadlec
data powstania: 2001-06-01
Wszystko zaczęło się od Francji – kolebki muzyki łowieckiej . Tam zachowało się bowiem i najwięcej, i najstarszych zapisów nutowych pochodzących już z XIV wieku . W tym czasie pojawia się artystyczna muzyka myśliwska . Powstają kompozycje inspirowane tematami lub przeżyciami łowieckimi . Jednym z najwcześniejszych utworów jest XVI-wieczny „La chasse” francuskiego kompozytora Janequin’a związanego z dworem Henryka II . W tej pięknej , czterogłosowej pieśni słyszeć można śpiew ptaków , nawoływania i krzyki myśliwych, gromkie dźwięki rogów . Muzyczne upodobania i myśliwskie pasje francuskich monarchów z dynastii burbońskiej przypadające na czasy panowania Ludwika XIII, a szczególnie Ludwika XIV –Króla Słońce oraz Ludwika XV , a więc na wiek XVII i XVIII, zaowocowały powstaniem wielu utworów uświetniających wspaniałe królewskie polowania. Setki marszy, fanfar, symfonii, divertiment, a nawet oper często tworzyli nieznani lub zapomniani kompozytorzy . Ich muzyka towarzyszyła różnym fazom książęcych i królewskich łowów . Jean-Baptiste Morin (czyt. morę) działający na dworze księcia Filipa III Orleańskiego skomponował w 1712 r. programowe divertimento „La chasse du cerf” na dwa głosy solowe , chór i trzy instrumenty . Jest to pomysłowo zakomponowana scena z polowania , którą często umieszczano w programach Concerts spirituels czyli koncertów dla szerokiej publiczności . Czasy Ludwika XV zaowocowały jeszcze jednym wspaniałym nazwiskiem , którego wkład w łowiecką kulturę muzyczną jest nieoceniony . Mowa tu o wielkim łowczym króla, a wcześniej księcia de Main (czyt.men) – markizie Marc Antoin de Dampierre(1676-1756) . Jego wielkiemu talentowi zawdzięczamy duży zbiór fanfar odznaczających się doskonałą formą budowy i wielką siłą wyrazu . Ograniczone możliwości skali naturalnej rogów wytworzyły styl muzyczny , który wywarł piętno na muzyce artystycznej późniejszych wieków . Wielkość i sława markiza de Dampierre przetrwała wiele lat . Kiedy ,przebywający od pewnego czasu w Paryżu , słynny Gioacchino Rossini został zaproszony na polowanie na łowiska królów francuskich do lasów Compiegne(czyt.kąpień) , skomponował „ Le rendez-vouse de chasse” czyli „Spotkanie na łowach , jeden z najbardziej znanych utworów łowieckich, a zarazem jedyną kompozycję o takim charakterze . Fanfara została napisana na cztery rogi dampirrowskie z akompaniamentem orkiestry i dedykowana markizowi Marc Antoin de Dampierre w 72 lata po jego śmierci, a więc w roku 1828 .
Wielka Rewolucja Francuska zaowocowała nie tylko ofiarami i zniszczeniem, ale dorobkiem kompozytorskim Etienne’a Nicolas’a Mehul’a (czyt.meula) zaliczanego do najlepszych tego okresu . Mehul stworzył wiele oper , kantat , pieśni . Należał do najwyżej cenionych przez Napoleona twórców muzyki . Na jedną z oper należy zwrócić szczególną uwagę . Jest to „La chasse jeune Henri”, czyli „Polowanie młodego Henryka” . W muzyczne opisy barwnych scen polowania młodego królewicza kompozytor wprowadza krótkie sola trąbek i rogów , nadając im charakter sygnałów myśliwskich .
W latach osiemdziesiątych XIX wieku Cezary Franck , wielka postać w świecie muzyki francuskiej ,wydaje cztery poematy symfoniczne w tym „Le Chasseur maudit” - „Potępiony strzelec” . Literackim tłem poprzedzającym partyturę jest treść ballady niemieckiego poety G. B.Burgera p.t. „Wilder Jager” . Opowiada ona o zuchwałym hrabim , który lekceważy święty dzień - niedzielę i wyrusza z drużyną na polowanie . Za ten bluźnierczy czyn ścigany będzie przez złe demony po wsze czasy . Franck, sięgając do poetyckiego wzoru, łączy i wykorzystuje dwa tematy , które od dawna przewijają się w twórczości wielu kompozytorów : ulubiony przez romantyków motyw gonitwy , dzikiej jazdy , pościgu oraz sięgając głęboko wstecz temat polowania . „Potępiony strzelec” nie ilustruje w sposób „fotograficzny” treść ballady, lecz za pomocą dużej orkiestry symfonicznej i poszczególnych grup instrumentów (rogów , fagotów) stwarza właściwy nastrój wybranym tematom . Wiek XX należy zamknąć przynajmniej dwoma nazwiskami . Pierwszym z nich był uczeń Cezarego Franck’a –Henri Busser, zmarły w 1972 roku . Skomponował on utwór wielkiej urody na róg wentylowy z akompaniamentem fortepianu, zatytułowany „La chasse de Saint Hubert”. Tworzywem muzycznym wykorzystywanym na przestrzeni całej miniatury jest „Fanfara na cześć św . Huberta” markiza de Dampierre . Pojawia się ona w całości, a następnie w sposób mistrzowski przetwarzana . Do tego samego źródła inspiracji twórczej sięga Eugene Bozza (1905-1991) w utworze zatytułowanym „En foret”- „W lesie” skomponowanym w 1941 roku . Tak samo jak Basser wykorzystuje motywy ze słynnej fanfary hubertowskiej , które pojawiają się w rogu jako instrumencie solowym , po czym przenikają do towarzyszącej soliście orkiestry . Oba te brawurowe utwory zaliczane są do waltorniowej literatury wirtuozowskiej . Francuską artystyczną muzykę łowiecką na przestrzeni czterech wieków łączy nieprzemijająca tradycja „trompe de chasse” ,stanowiąca cząstkę dziedzictwa kultury europejskiej .
Wasze komentarze
To jest wspaniały material do Lowca w ktorym o muzyce sie nic nie
pisze.Przepraszam,napisal pan bardzo dobry artykul o graniu na polowaniu.Nie
raz z kolegami rozmawialismy o nim.Wszystkim sie podobal.Musze im podrzucic
ten o Burbonach.Pozdrawiam i
czekamy na nastepne Darz Bor
Witam!
Świetny artykuł. Dowiedzialam się po przeczytaniu wielu ciekawych
rzeczy!
Witam ! Swietny artykuł. Jestem z Warcina , aktualnego Mistrza Polski. Mam
ogromną prośbę do wszystkich, którzy zajmują się muzyką i sygnalistyką
myśliwską. Piszę pracę na temat " Historia i współczesność
sygnalistyki myśliwskiej". Proszę o kontakt.
Super artykul!!! - studiuje na Akademii Muzycznej i te wiadomosci mi sie na
pewno przydadza!!!Dzieki!
Wspaniały artykuł ! ! ! Panie Krzysztofie prosze wiecej